Hiện tượng thời tiết cực đoan năm 2023 và 2024: Từ tồi đến tệ

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, năm 2024, hiện tượng El Nino còn duy trì đến hết mùa xuân, sau đó chuyển dần sang pha trung tính ENSO vào các tháng mùa hạ. Vào cuối năm 2024, thời tiết có xu hướng chuyển dần sang pha La Nina (pha lạnh).

Với các pha thời tiết thay đổi liên tục trong một năm, dự báo năm 2024, tình hình thời tiết sẽ nhiều biến động và các hiện tượng thời tiết cực đoan sẽ khó lường. Người dân cần theo dõi bản tin dự báo thời tiết, cảnh báo thiên tai.

Còn năm 2023, do ảnh hưởng của El Nino nên nhiệt độ mùa hè là thứ thay đổi rõ nhất. Các hiện tượng thời tiết cực đoan khác có diễn ra nhưng với tần suất ít hơn hoặc xấp xỉ so với trung bình nhiều năm.

Nắng nóng

Tính từ năm 2017 thì đây là năm xuất hiện nhiều đợt nắng nóng diện rộng nhất và nhiều hơn 5 đợt so với trung bình nhiều năm. Đợt nắng nóng kéo dài nhất là 24 ngày ở Trung và Nam Trung Bộ (từ ngày 5 đến 28/08).

Bên cạnh đó, trong đợt nắng nóng từ ngày 4 đến 7/5, đã có 3 ngày nắng nóng đặc biệt (từ ngày 5-7/5) ở phía Tây Bắc Bộ và Trung Bộ. Nhiều nơi có nhiệt độ cao nhất vượt giá trị lịch sử (GTLS) như: Tương Dương (Nghệ An) 44,2 độ (GTLS: 42,7 độ); Quỳ Châu (Nghệ An) 43,2 độ (GTLS: 41,8 độ); Tây Hiếu (Nghệ An) 43,3 độ (GTLS: 42 độ); Hương Sơn (Hà Tĩnh) 42,3 độ (GTLS: 42 độ); Hồi Xuân (Thanh Hóa) 44,1 độ (GTLS: 41,7 độ).

Trong đó, nhiệt độ 44,2 độ đo được tại Tương Dương (Nghệ An) là giá trị nhiệt độ ngày cao nhất cả nước đã từng được quan trắc (GTLS cũ là 43,4 độ tại Hương Khê (Hà Tĩnh)).

Đáng chú ý, tháng 2, tháng 7, tháng 10 và tháng 11 năm 2023 tại Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ có nền nhiệt độ phổ biến cao hơn từ 1,5-2 độ so với trung bình nhiều năm. Riêng tháng 1/2023, nhiệt độ trung bình tại Tây Bắc Bộ, Bắc và Trung Trung Bộ thấp hơn 0,5-1 độ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Đặc biệt, nhiệt độ trung bình toàn quốc năm 2023 là 24,5 độ, cao hơn trung bình nhiều năm 1,09 độ. Đây là năm có mức nhiệt trung bình cao thứ 2 trong chuỗi số liệu quan trắc. Năm 2019 là năm có nhiệt độ trung bình cả nước cao nhất với giá trị là 25.1 độ, cao hơn trung bình nhiều năm là 1,21 độ.

Mưa lớn

Trong đó, đáng lưu ý đợt mưa từ ngày 13-17/11 do ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp với nhiễu động trong đới gió Đông trên cao, khu vực Trung Bộ có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to và dông; riêng khu vực Quảng Trị đến Bình Định mưa rất to, có nơi đặc biệt to với lượng mưa phổ biến 400-700 mm; khu vực Thừa Thiên Huế có nơi trên 1.000mm như: Bình Điền 1.272mm, Xuân Lộc 1.310mm, Bạch Mã 1.924mm, Nam Đông 1.154mm... Đợt mưa lớn này đã gây ngập lụt diện rộng ở Thừa Thiên Huế.

Bão và áp thấp nhiệt đới

Do ảnh hưởng của hiện tượng cực đoan El Nino, trong năm 2023, số lượng bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông ít hơn so với trung bình nhiều năm. Tổng đã có 5 cơn bão và 3 cơn áp thấp nhiệt đới xuất hiện.

Mùa bão 2023 đến sớm hơn so với mọi năm và kết thúc tương đương. Đáng chú ý, trong năm 2023, các cơn bão hầu như không đổ bộ trực tiếp nên không gây gió mạnh trong đất liền; riêng bão số 1 đổ bộ vào phía Nam tỉnh Quảng Tây (TQ) gây gió mạnh cấp 6, giật cấp 7 tại vùng ven biển Quảng Ninh -Hải Phòng.

Không khí lạnh

Điển hình là đợt gió mùa Đông Bắc ngày 16/12 và đợt không khí lạnh tăng cường ngày 19/12 đã gây ra đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng từ ngày 17 đến 27/12/2023 tại Bắc Bộ, trong đó từ ngày 21 đến 24/12 xảy ra rét đậm, rét hại mở rộng đến Bắc Trung Bộ; nhiệt độ thấp nhất ngày từ 8 đến 11 độ, vùng núi từ 4 đến 7 độ, vùng núi cao có nơi dưới 3 độ.

Tại Mẫu Sơn (Lạng Sơn) vào ngày 22/12/2023, nhiệt độ thấp nhất đạt -2,5 độ, đỉnh núi xuất hiện băng giá, đây là giá trị nhiệt độ thấp nhất trong cùng thời kỳ tháng 12 tính theo số liệu ghi nhận tại Mẫu Sơn từ 2012 đến năm 2023.

Cũng trong đợt này, Vịnh Bắc Bộ ghi nhận gió Đông Bắc mạnh cấp 7, giật cấp 9. Sương muối, băng giá cũng xảy ra tại một số nơi vùng núi phía Bắc.

Thêm vào đó, đợt rét đậm vào ngày 16/01/2023, nhiệt độ thấp nhất ở một số nơi giảm xuống dưới 3 độ như: Mẫu Sơn -0,1 độ C; Đồng Văn 2,6 độ C.