Lốc xoáy là gì? Nguyên nhân xảy ra hiện tượng lốc xoáy và cách ứng phó

Lốc xoáy là gì?

Lốc xoáy chính là những xoáy nhỏ cuốn lên theo trục thẳng đứng. Nó thường xảy ra khi có sự nhiễu loạn trong khí quyển. Khác với các hiện tượng tự nhiên khác như mưa, bão, lũ… lốc xoáy về cơ bản không thể dự báo trước. Nó xảy ra khi có những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ. 

Thời gian hè nóng bức thường xuất hiện xoáy lốc hơn mùa đông. Bởi vì vào mùa hè, mặt đất sẽ bị đốt nóng nhưng không đồng đều nhau. Và một khoảng đất nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi thì nó sẽ nóng hơn, từ đó tạo ra vùng khí áp giảm và tạo ra dòng thắng. Khi này, nếu có không khí lạnh hơn ở ngoài tràn đến sẽ tạo ra gió xoáy. 

Nguyên nhân xảy ra hiện tượng lốc xoáy

Theo các nhà phân tích các hiện tượng thiên nhiên, thì lốc xoáy có hình dạng là một ống hút thường được gọi là vòi rồng. Xoáy lốc mạnh có thể cuốn sạch mọi thứ trên đường mà nó đi qua. 

Vòi rồng phát triển từ một cơn dông rất mạnh, vì thế thường ở đâu xuất hiện giống gió cấp độ mạnh sẽ dễ sinh ra lốc xoáy. Nó cũng có thể được sinh ra từ một dải gió giật mạnh hay được tạo ra từ một cơn bão.

Tuy nhiên, theo các nhà khoa học thì xoáy lốc phần lớn được hình thành từ một dạng mây giông tích điện. Một đám mây tích điện và được hình thành trong vài giờ tạo ra xoáy tròn có đường kính từ 10 đến 16 km. Đám mây tích điện này có thể di chuyển hàng trăm dặm và sinh ra vô số những ống hút khổng lồ. Mà nguyên gốc sinh ra mây tích điện là xuất phát từ những vùng khí hậu có luồng khí nóng đi lên và luồng khí lạnh đi xuống.

Khi những cơn giông có chiều lên trên tương tác cùng với gió khiến cho tầng khí nóng ở dưới di chuyển lên trên sẽ tạo ra xoáy tròn trong không trung. Sau đó gặp được dòng khí lạnh di chuyển theo chiều đi xuống mặt đất ở bên kia của cơn bão tạo thành lốc xoáy có vận tốc lớn hơn 160km/h.

Cách ứng phó với hiện tượng lốc xoáy như thế nào?

Để ứng phó với lốc xoáy thì chúng ta cần phải tùy cơ ứng biến. Phụ thuộc vào vị trí diễn ra cơn lốc mà lựa chọn ứng biến cho phù hợp.

Ứng phó với lốc xoáy khi ở trên biển

Đối với ngư dân đi biển, để ứng phó với vòi rồng cần lưu ý những vấn đề sau đây:

Để ứng phó vòi rồng trên biển nhà thuyền cần trang bị đầy đủ phao bơi cứu sinh cho các thành viên

• Chủ tàu cần phải mua sắm trang bị đầy đủ phao cứu sinh cho các thủ thủ, người làm công trên tàu. Tất các các thành viên khi ra biển đều phải mặc áo phao cứu sinh.
• Khi đi trên biển nếu thấy có ổ mây giông, chủ tàu cần điều khiển tàu nhanh chóng trở vào bờ hoặc tìm một nơi an toàn để tránh xoáy lốc.
• Thường xuyên cập nhật các thông tin mới nhất về dự báo thời tiết để luôn nắm được tình hình thời tiết và kịp thời ứng phó. 
•  Cần phải tổ chức một đội hình khai thác đánh bắt trên biển, phải đảm bảo đúng cự ly hợp lý giữa các tàu thuyền để có thể hỗ trợ nhau khi cần thiết.

Cách ứng phó với vòi rồng khi ở trên đất liền

Ở trên đất liền muốn ứng phó với lốc xoáy cần lưu ý tới các vấn đề sau:

• Nên xây dựng các loại công trình nhà ở kiến cố, bên cạnh đó cần thường xuyên chằng chống nhà cửa cẩn thận để tạo độ vững chắc để phòng lốc xoáy. 
• Đối với các loại hình nhà lợp bằng lá, tôn tráng kẽm, pro xi măng, ngói ở ven biển thì nên dằn lên mái các thanh nẹp bằng gỗ, sắt hay dây kẽm cỡ lớn. Bạn cũng có thể sử dụng các bao bố đựng chứa cát bên trong đặt trên mái để hạn chế thiệt hại khi có lốc xoáy chạy qua.
• Nên chặt tỉa cành, nhánh của những cây cao, cây dễ gãy đổ, chặt bỏ những cây đã mục rỗng, nằm đổ ở gần nhà, gần lưới diện.
• Sơ tán người già và trẻ em ra khỏi những ngôi nhà tạm bợ khi trời mưa to và kèm theo giông bão. Mọi người cần tìm một nơi trú ẩn kiên cố khi xuất hiện lốc xoáy. Đặc biệt không núp ở dưới bóng cây hay nhà tạm vì đó là những nơi không an toàn. Quản lý khu dân cư phải có biện pháp động viên, tuyên truyền, kêu gọi những gia đình có nhà kiên cố tiếp nhận người dân trú ẩn khi có lốc xoáy xảy ra.

Lốc xoáy gây thiệt hại nặng nề tại Việt Nam

Việt Nam nằm trong đới khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, vì thế ít khi xảy ra hiện tượng lốc xoáy. Tuy nhiên, cũng không thể tránh khỏi, theo chúng tôi ghi nhận, ở nước ta cũng đã từng xuất hiện những cơn lốc xoáy lớn gây thiệt hại khá nặng nề.

Tại Hà Tĩnh: Ngày 18/9/2020 một cơn lốc xoáy kéo dài 20 phút quét qua xã Cương Gián, Nghi Xuân, Hà Tĩnh làm tóc mái 60 nhà dân Bắc Sơn.

Tại Bình Phước: Theo ghi nhận, tháng 4 năm 2021 lốc xoáy đầu mùa đã gây ra thiệt hại nặng nề cho người dân tỉnh Bình Phước ước tính thiệt hại lên đến 20 tỷ đồng. 36 căn nhà bị tốc mái, 101 ha cây trồng thiệt hại từ 30-100%.

Tại Gia Lai: Theo thông tin từ Ban Chỉ Huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại Gia Lai ngày 16/4/2023 thì hiện tượng mưa lớn kèm lốc xoáy xảy ra ngày 15/4 đã gây thiệt hại rất nặng nề tại huyện Đức Cơ, Kông Chro và xã Ayun Pa. Cụ thể có 245 căn nhà bị tốc mái, 513 ha lúa bị thiệt hại từ 30-70%, 26ha cà phê bị thiệt hại từ 30-70%.

Có thể nói lốc xoáy là một hiện tượng thiên tai cực nghiêm trọng, gây thiệt hại rất nặng nề cho nơi mà nó đi qua. Vì đây là một hiện tượng xảy ra không thể dự báo trước, cho nên người dân cần phải có biện pháp ứng phó từ trước đặc biệt là vào thời điểm thường xảy ra mưa bão trong năm. Và đừng quên theo dõi trang Thời tiết số để luôn cập nhật được các tin tức mới nhất về thời tiết và các cẩm nang thời tiết hữu ích bạn nhé!