Núi lửa phun trào là gì? Nguyên nhân xảy và cách ứng phó với hiện tượng này

Núi lửa phun trào là gì? 

Ta có thể hình dung, Trái Đất chúng ta được tạo thành bởi nhiều mảng kiến tạo. Càng vào sâu trong Trái Đất sẽ càng nóng và mềm (gọi là dung nham, magma). Giữa các mảng kiến tạo sẽ có những vết nứt để magma, dung nham và khí thoát ra ngoài. Những vết nứt ấy chính là núi lửa. Và khi núi lửa tuôn ra, đẩy dung nham, magma ra khỏi bề mặt trái đất được gọi là hiện tượng núi lửa phun trào.

Mỗi ngọn núi lửa lại có mức độ phun trào khác nhau. Có những ngọn núi lửa phun trào một cách âm ỉ, không gây ảnh hưởng đến con người; cũng có những ngọn núi phun trào dung nhan một cách dữ dội, tàn phá tất cả những gì nó gặp trong bán kính 1,5-2km. Đó là bởi độ nhớt của magma và thành phần khí của mỗi ngọn núi lửa là khác nhau nên mức độ phun trào cũng có sự khác biệt.  

Một ngọn núi lửa phun trào mãnh liệt khi magma có độ nhớt lớn, dòng chảy magma sẽ chắc chắn hơn, cản lượng khí trong núi thoát ra ngoài. Nhưng khi điều kiện áp suất đủ lớn, không khí tích tụ lâu trở nên quá nhiều nên khi được phun ra ngoài sẽ nghiêm trọng hơn. 

Ngược lại, magma của những ngọn núi lửa có độ nhớt nhỏ giúp cho không khí dễ rò rỉ ra ngoài. Vì thế lượng không khí tích tụ được sẽ ít hơn, khi núi lửa phun trào sẽ có trấn động nhẹ.

Núi lửa phun trào có lợi ích hay tác hại?

Về lợi ích

Sau khi núi lửa phun trào, đất đai vùng lân cận sẽ nhận được một lượng phù sa lớn khiến cho đất đó màu mỡ hơn, chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cây trồng. 

• Nhiều loại khoáng sản quý hiếm trong tự nhiên cũng sẽ xuất hiện khi núi lửa phun trào, điển hình là vàng, bạc, lưu huỳnh, thủy ngân hay thậm chí là kim cương,...
• Sau khi núi lửa phun trào, một địa hình mới sẽ được tạo ra như ao hồ, đầm lầy,... Đây sẽ là một môi trường mới, tạo điều kiện sinh sống cho nhiều loài sinh vật mới đến với mảnh đất này. 
• Núi lửa phun trào không phải lúc nào cũng chứng kiến được, nên gây tò mò cho rất nhiều người. Điều này giúp phát triển các tour du lịch khám phá núi lửa thu hút được đông đảo lượng khách du lịch tham gia. 

Về tác hại 

Có thể thấy, núi lửa phun trào có khá nhiều tác động tích cực với đời sống con người. Tuy nhiên, vẫn có một số ngọn núi lửa khi phun trào gây ra những tác động tiêu cực và thiệt hại nặng nề:

Tác động đầu tiên ta có thể thấy là núi lửa phun trào mãnh liệt sẽ gây tàn phá nhà cửa, tài sản của người dân xung quanh, thậm chí gây nguy hiểm cho tính mạng con người. 

Khi núi lửa phun trào có rất nhiều tro bụi và loại khí độc lan ra và lẫn vào không khí gây ông nhiễm môi trường, thậm chí có thể gây thủng tầng ôzôn. Con người hít phải sẽ có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe đặc biệt là đối với người già và trẻ nhỏ. 

• Bên cạnh việc cung cấp phù sa màu mỡ cho đất đai, một số ngọn núi lửa sau khi phun trào lại khiến cho đất đai trở nên khô cằn, khó canh tác, ảnh hưởng rất nhiều đến nông nghiệp. 
• Động đất, sóng thần, cháy rừng,... chính là những thiên tai xảy ra một phần do tác động của núi lửa phun trào. 

Nguyên nhân và ứng phó với núi lửa phun trào

Nguyên nhân dẫn đến núi lửa phun trào

Như đã biết, nhiệt độ trong lòng Trái Đất rất lớn. Càng đi sâu vào trong, nhiệt độ ấy càng tăng cao, làm tan chảy hầu hết những gì có trong đó. Lớp đá cứng bị tan chảy trong nhiệt độ cao sẽ ngày càng giãn nở ra, đòi hỏi cần nhiều không gian lớn hơn nữa. Khi không gian không còn đủ chỗ chứa cùng với áp suất cao, chúng sẽ tuôn trào ra ngoài qua các vết nứt của các mảng kiến tạo tạo thành hiện tượng núi lửa phun trào. 

Ứng phó với núi lửa phun trào như thế nào? 

Khi nhắc đến việc núi lửa phun trào, người ta thường nghĩ ngay đó là những thảm họa thiên nhiên, mối lo lắng của nhân loại. Vậy có biện pháp gì để con người ứng phó với những tác động xấu khi núi lửa phun trào không? Câu trả lời là có, người dân có thể tham khảo một số biện pháp sau: 

• Chú ý lắng nghe thông báo từ chính quyền địa phương để nắm bắt được tình hình khi nào có núi lửa phun trào để chủ động trong việc sơ tán, trú ẩn; chuẩn bị nước và các đồ dùng cần thiết đem theo. 
• Hạn chế đến các khu vực xuôi chiều gió vì núi lửa phun trào sẽ mang theo lượng lớn tro bay vào không khí làm ảnh hưởng đến hô hấp. Đeo khẩu trang và mặt nạ chống độc khi ở trong khu vực không khí bị ô nhiễm do núi lửa.
• Không nên tự dọn dẹp tro bụi núi lửa nếu chưa biết cách vì tro bụi núi lửa rất độc hại cho sức khỏe con người. 
• Hạn chế lái xe khi không khí có nhiều tro bụi; không để trẻ em và người già ra ngoài đường khi núi lửa phun trào.

Qua bài viết trên Thời tiết số mong rằng đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng phun trào núi lửa cũng như các biện pháp để ứng phó khi gặp hiện tượng này. Và đừng quên theo dõi Thời tiết số mỗi ngày để cập nhật các thông tin, tin tức mới về thời tiết và các cẩm nang thời tiết bổ ích có thể giúp ích cho bạn!